نت موسیقی بنویس
بازیکن در حین شنیدن یک موسیقی با استفاده از مداد و کاغذ برای آن ها نماد هایی می کشد و پس از ان از روی همان نت ها موسیقی می نوازد.
هدف بازی : تقویت حس شنوایی و هماهنگ کردن آن با حس بینایی
محدوده سنی : 4 تا 6 سال
تعداد بازیکنان : محدودیتی ندارد
نوع بازی : فردی/ کلاسی/ گروهی
وسایل لازم : مقوا/ماژیک/ابزار موسیقی/دفترچه ی نت موسیقی
پیش از بازی
برای بازی مکانی را انتخاب کنید که سر و صدای شما مزاحم دیگران نباشد.برای بازیکن یک ماژیک خوشرنگ که سر نسبتا پهنی داشته باشد ،تهیه کنید.یک مقوای A4 را طوری روی دیوار بچسبانید که بازیکن به راحتی بتواند روی آن بنویسد.
یک ابزار موسیقی ساده که بازیکن تا حدودی با آن آشنایی داشته باشد،تهیه کنید.یک ابزار می تواند یک بلز،سوت،طبل یا هر چیز دیکری باشد.
یک دفترچه ی فنری کوچک برای نوشتن نت های موسیقی تهیه کنید یا می توانید تعدادی برگه سفید یا رنگی در ابعاد 10 در 20 سانتیمتری را با استفاده از پانچ سوراخ و با نخ یا کاموا یا روبان بهم وصل کنید.
در قسمت روش بازی،نحوه انجام بازی با استفاده از بلز را توضیح میدهیم.در قسمت(( تغییر بازی ))به نحوه اجرای بازی با هریک از آلات موسیقی دیگر که در بالا به آن ها اشاره شد می پردازیم.
روش بازی
ابتدا با استفاده از بلز با بازیکن به نواختن موسیقی مشغول شوید،حتی اگر او با نت های موسیقی آشنایی نداشته باشد از این کار لذت میبرد.در واقع در مرحله ی شروع،فقط برقراری ارتباط و استفاده از ابزار موسیقی مدنظر است.بنابراین هیچ محدودیتی برای او قائل نشوید و اجازه دهید به هر نحو که مایل است،موسیقی بنوازد.
بعد از مدتی موسیقی نواختن،به بازیکن بگویید میخواهی خودت یک آهنگ بنویسی.ماژیک را به بازیکن بدهید و بلز را در مکانی مناسب که او بتواند روی آن مسلط باشد،بگذارید.
از بازیکن بخواهید روی اولین تیغه بلز ضربه ای بزند . سپس،برای این صدا یک نماد بر مقوا روی دیوار بکشد که یادآور آن باشد.این نماد می تواند یک گل،یک خط منحنی،شکسته یا صاف،یک عدد یا هر چیز دیگری باشد.
حالا بازیکن،روی تیغه بعدی بلز ضربه میزند،به صدای آن گوش میکند برایش نمادی طراحی می کند که با نماد اول کاملا فرق داشته باشد.
بازیکن به همین ترتیب،برای تیغه سوم هم نمادی طراحی می کند.
وقتی کار نوشتن نماد ها به پایان رسید،نوبت به نوشتن نت موسیقی می رسد.در اولین صفحه از دفترچه،ابتدا از نماد تیغه اول سه عدد بکشید و به بازیکن نشان دهید او باید با دیدن این نماد ها،سه مرتبه روی اولین تیغه بزند.
چندین بار،تعداد متفاوت از نماد مربوط به تیغه اول را بکشید تا هر بار،بازیکن به تعدادی که از آن نماد کشیده اید روی تیغه ی اول ضربه بزند.بهتر است تعداد نماد ها در هر دور،چیزی حدود یک تا پنج باشد.
سپس به ترتیب به سراغ تیغه دوم و سوم بروید و در صفحه دوم و سوم دفترچه،همین کار را با نماد های مربوط به هر یک از این تیغه ها انجام دهید تا بازیکن خوب به خاطر بسپارد که هر نماد مربوط به کدام تیغه است.
حالا صفحه ی جدیدی از دفترچه را باز کنید و با استفاده از نماد اول و دوم یک موسیقی طراحی کنید.مثلا می توانید دوبار نماد اول و یک بار نماد دوم را بکشید.طبق این الگو،بازیکن باید دوبار به تیغه اول و یک بار به تیغه دوم ضربه بزند.
این بازی را تا وقتی بازیکن مایل بود،ادامه بدهید و هر بار خودتان یا خود بازیکن یک نت جدید بنویسید و آن را بنوازید.
تغییر در بازی
در صورت امکان،بهتر است چند ابزار موسیقی مختلف در اختیار بازیکن بگذارید تا با همه ی آن ها موسیقی بنوازد.سپس یکی را برای بازی نوشتن نت موسیقی انتخاب کنید.
از بازیکن بخواهید نمادی که برای هر تیغه بلز استفاده می کند،یکی از اشکال هندسی باشد.مثلا ممکن است بازیکن برای ضربه ای که به تیغه اول میزند یک گردی بکشد،برای تیغه دوم یک چهارضلعی و برای تیغه سوم یک سه ضلعی.
به جای طراحی نماد،از بازیکن بخواهید برای هر ضربه از یک رنگ استفاده کند.مثلا ممکن است بازیکن برای ضربه ای که به تیغه اول بلز میزند،یک علامت با رنگ آبی روی مقوا بکشد.برای تیغه دوم علامت قرمز و برای تیغه سوم علامت سبز.
تعدادی مهره رنگی تهیه کنید و از بازیکن بخواهید به جای کشیدن نماد،برای ضربه ای که روی هر تیغه می نوازد،یک مهره با رنگی متفاوت انتخاب کند.سپس نت های موسیقی را با چیدن مهره ها نشان دهید.مثلا اگر بازیکن برای تیغه های اول تا سوم،به ترتیب سه مهره قرمز،آبی و سبز انتخاب کرده باشد،یک نت ممکن است با گذاشتن یک مهره آبی،دو مهره قرمز و یک مهره سبز ساخته شود.
به جای کشیدن نماد،از میوه ها استفاده کنید.برای هر تیغه یک میوه انتخاب کنید و آن را جلوی بازیکن بگذارید.برای مثال تیغه اول سیب،تیغه دوم پرتغال و تیغه سوم خیار.نام یکی از میوه ها را بگویید تا بازیکن روی تیغه ای که مربوط به آن میوه بوده است ضربه بزند.یا با تکرار نام میوه برای دو یا سه بار،بازیکن باید به همان تعداد روی تیغه ی مربوط به آن میوه ضربه بزند.
به جای چسباندن مقوا روی دیوار،از تخته وایت برد استفاده کنید.
می توانید مقوایی را که نت ها روی آن نوشته شده است بعد از چند دور بازی،از مقابل دید بازیکن دور کنید تا سعی کند خودش به خاطر بیاورد که هر نماد برای کدام تیغه نوشته شده بود.این شکل از بازی،حافظه میان مدت کودک را تقویت می کند.
به بازیکن اجازه بدهید او هم برای شما نت بنویسد و شما با نگاه کردن به نت هایی که باهم طراحی کردید موسیقی بنوازید و از اینکه در کنار هم بازی می کنید،لذت ببرید.
می توانید از چند وسیله ی مختلف مثل طبل،سوت و بلز استفاده کنید و برای هر کدام یک کارت نیز تهیه کنید که عکس آن ابزار را نشان دهد.بازیکن با دیدن تصویر هر وسیله از آن استفاده کند و آن را بنوازد.
می توانید به جای بلز از سه طبل هم اندازه یا دارای اندازه های مختلف استفاده کنید تا بازیکن برای هر کدام یک نماد طراحی کند.در واقع در اینجا هر طبل،جایگزین یک تیغه بلز است.اگر طبل در دسترس ندارید یا نمی خواهید سر و صدای زیادی ایجاد شود،به جای آن می توانید از سه ظرف پلاستیکی یا آلومینیومی استفاده کنید تا بازیکن با یک قاشق کوچک پلاستیکی روی آن ها ضربه بزند.
می توانید به جای بلز از یک سوت استفاده کنید و برای یک بار سوت زدن،دوبار سوت زدن و سه بار سوت زدن نماد هایی طراحی کنید.بازیکن با دیدن هر نماد متوجه می شود چند بار سوت بزند.وقتی دو نماد متفاوت را کنار هم می گذارید،بازیکن باید بین سوت زدن هایش فاصله بیندازد.مثلا اگر نماد مربوط به یکبار سوت زدن و سه بار سوت زدن را کنار هم کشیدید،او باید یکبار سوت بزند،سپس به اندازه یک نفس سکوت کند،آنگاه سه بار پشت سر هم و بدون توقف سوت بزند.
اجرای گروهی و کلاسی
به منظور اجرای گروهی بازی،کودکان را به گروه های مساوی تقسیم کنید؛طوریکه در هر گروه،حداکثر سه بازیکن وجود داشته باشد.برای هر کدام از تیغه ها نمادی در نظر بگیرید.هر نماد را روی تابلو بکشید.سپس به تیغه مربوط به آن ضربه بزنید و از بازیکنان نیز بخواهید روی همان تیغه ضربه بزنند.می توانید نماد ها را از قبل با مقوا آماده کنید و اینک روی تابلو بچسبانید.از بازیکنان گروه اول بخواهید با مشورت یکدیگر،برای گروه دوم نتی را بنویسند.برای انجام اینکار،بهتر است خودتان هم به آن ها کمک کنید.وقتی نت آماده شد،آن را به گروه دوم بدهید.اعضای گروه دوم باید هم زمان شروع به نواختن موسیقی طبق نت بکنند.اعضای گروه اول نیز باید با دقت به آن ها نگاه کنند و ببینند آیا همه آن ها موسیقی را درست می نوازند یا خیر.هر بازیکن اشتباه موسیقی را نواخت،یکبار دیگر فرصت نواختن آن را می یابد و در این مرتبه،اعضای دیگر گروه باید او را راهنمایی کنند تا به درستی نت موسیقی را بنوازد.سپس گروه دوم یک نت برای گروه سوم می نویسد و گروه سوم آن را به شیوه ای که گفته شد،اجرا می کند.بازی به همین صورت ادامه می یابد تا اینکه هر گروه،یکبار نت نوشته باشد و یکبار از روی نتی که برای او نوشته اند،موسیقی اجرا کرده باشد.
برای اجرای بازی کلاسی با کمک بچه ها یک نت موسیقی را روی تابلو کلاس بنویسید.از بچه ها با قرعه کشی یک نفر را انتخاب کنید تا موسیقی را با توجه به نتی که نوشته اید اجرا کند.اگر توانست که تشویقش کنید و اگر نتوانست او باید یک نفر دیگر را با قرعه کشی انتخاب کند.کسی که توانست نت را تا پایان اجرا کند می تواند نت جدیدی را برای اجرای دوستانش روی تابلو طراحی کند.
نکته
برای کودکان با توجه به سنشان تعداد نت ها را معین کنید.
در بازی های گروهی تاکیدی بر برنده و بازنده نکنید و اجازه بدهید کودکان از بازی لذت ببرند.
درصورتیکه کودک هیچ گونه آشنایی با نت های موسیقی ندارد و هیچ چیز از نوشتن موسیقی نمی داند،به او بگویید که قرار است با علامت های رمزی یک راهنما درست کنید تا بتوانید با استفاده از آن موسیقی بنوازید.
بهتر است تعداد نماد ها بیشتر از سه تا و طول هر نت موسیقی بیش از چهارتا نباشد.با این وجود،برای انتخاب تعداد ها،به توانمندی و مهارت بازیکن نیز توجه کنید.به تدریج و با افزایش قابلیت های بازیکن،می توانید تعداد نماد ها را بالا ببرید و طول نت ها را افزایش دهید.
بازیکن برای نواختن هر نت،با نگاه به مقوایی که روی دیوار است،متوجه می شود که روی کدام تیغه بلز ضربه بزند.بنابراین،لازم نیست حتما به خاطر بسپارد که هر نماد مربوط به کدام تیغه است؛اما اگر بتواند این کار را بکند،سرعت نواختن موسیقی افزایش می یابد.
این بازی،به تقویت حافظه دیداری،دقت و توجه،هوش موسیقایی و درک الگو نیز کمک می کند.
نویسنده: دکتر مهری فاتحی
